همان‌طور که برای خودروها قوانین راهنمایی و رانندگی تعریف شده است که در تقریباً همه نقاط دنیا، اصول ثابتی دارد؛ برای خودران‌ها نیز چنین قوانینی انتظار می‌رود که البته هم توسعۀ خودران‌ها هنوز خیلی عمومی نشده است و نیز چالش‌های متعددی وجود دارد که باعثِ یک‌پارچه نبودن قوانین فعلی و وجود ابهام‌های زیادی در این‌باره شده است. در این مقاله، به این قوانین و چالش‌ها می‌پردازیم.

یکی از سؤال‌هایی که از همان ابتدای توسعۀ خودران‌ها مطرح شد آن بود که این وسایل نقلیه چه زمانی در دسترس عموم خواهند گرفت و در خیابان‌ها شاهد تردد آنها خواهیم بود؟ اما درواقع سؤالی که باید به دنبال جواب آن باشیم این است که این خودران‌ها از چه پروتکل‌هایی باید عبور کنند تا بتوان با آنها به عنوان بخش عادی‌ای از روزمره‌‌مان کنار بیاییم.

ابتدا خوب است اشاره کنیم که در این موضوع، دو نهاد آمریکایی نقش مؤثری در تعیین این حد و مرزها دارند: سازمان NHTSA، سازمان ایمنی ترافیک بزرگراه‌های ملی آمریکا  و مؤسسه IIHS، مؤسسه بیمه و ایمنی بزرگراه‌های آمریکا. درواقع عموماً قانون‌ها را NHTSA تعیین می‌کند و IIHS هم عمدتاً در موارد ایمنی _ حقوقی تصمیم می‌گیرد. مثلاً بعضی از تست‌ها و آزمون‌های در حوزۀ امنیت که خودروهای خودران باید از آن سربلند بیرون بیایند را همین مؤسسه تعیین می‌کند.

خط زمانی (timeline):

اولین سیاست‌های مقدماتی مربوط به وسایل نقلیۀ خودران را NHTSA در 30اُم سال 2013 منتشر کرد. در 14 ژانویۀ سال 2016، معاونت وزارت ترابری طرح پیشنهادی بودجۀ سال مالی 2017 را اعلام کرد که    در آن به‌روزرسانی‌هایی در خصوص سیاست‌های مقدماتی قوانین خودران‌ها دیده شد.

اما با وجود بازنگری‌های متعدد رسمی و غیررسمی‌ای که صورت گرفت، ابهاماتی باقی مانده بودند که طبق قوانین فعلی نمی‌توانستند دقیقاً حکمی برای آن صادر کنند! به عنوان مثال، در آمریکا قانونی وضع شده بود که اجازۀ تست کردن خودران‌ها را در خیابان‌های سطح شهر می‌داد (البته که آن هم نه در همۀ ایالت‌ها!). اما با این وجود قوانین بیشتر ایالت‌ها در مورد اینکه آیا شخص راننده باید فرمان را الزاماً در دست داشته باشد یا خیر، سکوت کرده بودند. درست است که وضع کرده بودند که به هر حال، شخص انسان بایستی عملکرد خودرو را در دست داشته باشد؛ اما ذکر نشده بود که چه تعداد و کدام تسک‌ها باید بر عهدۀ راننده باشد و چه تسک‌هایی می‌تواند نباشد.

در این میان، شرکت گوگل از همین منطقۀ خاکستری قانونی به نفع خود استفاده کرد! به دنبال آن، گوگل نمونه‌های خودران خود را در کالیفرنیا به آزمایش گذاشت و هزاران ساعت بدون کوچک‌ترین حادثه‌ای خودرو را در حالت خودران استفاده کرد و اینها همه در سایۀ قانون بود!

در 4 فوریۀ سال 2016، NHTSA به درخواست گوگل در مورد به‌روزرسانی استانداردها برای آزمون و تست شهری پاسخ مثبت داد. بی‌شک، گوگل از جمله کمپانی‌هایی است که تأثیر چشم‌گیری در جنبش قانونی شدن خودران‌ها داشته و دارد.

در 20 سپتامبر سال 2016، وزارت ترابری آمریکا، سیاست‌های فدرال را در مورد وسایل‌نقلیۀ خودران منتشر کرد.

 Assistance vs. Automation:

یکی از مسائلی که در نظر نگرفتن آن می‌تواند موجب بروز سوتفاهم شود، همین تفاوت میان سطوح خودران‌هاست. طبق تعریفی که در سایت NHTSA هم موجود است، خودران‌های سطح 0، 1 و 2، به آن معنا خودران به حساب نمی‌آیند؛ بلکه صرفاً به سیستم‌های دستیار (کمک) رانندۀ بعضاً پیشرفته‌ای مجهز هستند. جالب است که بعضی از خودروهایی که تسلا ادعا می‌کند کاملاً خودران هستند، درواقع چیزی نیستند جز سطح 2! باید توجه داشت که در مورد سطوح 0، 1 و 2 ابهامی واقعاً وجود ندارد و قوانین همان موارد متعارف است.

اما در خودروهای کاملاً خودران سطوح بالاتر، از آن‌جایی که هنوز خیلی فراگیر نشده‌اند، قوانین بسیار نسبی بوده و منطقه به منطقه و گاهاً زمان به زمان می‌تواند متفاوت باشد! مثلاً شما می‌توانید به سایت GHSA سر بزنید و چک کنید که دقیقاً در حال حاضر در کدام ایالت‌ها، به خودران‌های بدون نیاز به دخالت راننده و در کدام ایالت‌ها به کدام خودران‌ها در صورت فقط تحت کنترل داشتن خودرو توسط راننده، مجوز داده شده است. هم‌چنین از طریق سایت IIHS  می‌توانید به‌روزترین اخبارِ قوانینِ ایالت به ایالت را پیگیری کنید.

مسئله مهم دیگری مجدد باید یادآور شد آن است که طبق سایت NHTSA در حال حاضر هیچ خودروی کاملاً خودرانی در جاده‌ها حضور ندارد و در دسترس عموم نیست. این اخباری هم که هر از چند گاهی به گوش می‌رسد، منظورشان از خودران، خودرویی است که اختیار تامش هم‌چنان در دستان راننده است.

کلام آخر

در نهایت بحث را با پاسخ به آخرین ابهام بزرگی که در این زمینه وجود دارد، به پایان می‌رسانیم. سؤال این است که در صورت بروز تصادفی که حداقل یک سمت آن وسیله‌نقلیه خودران باشد، این راننده است که مقصر اعلام می‌شود یا خیر. در این مورد، هم‌چون مواردی که پیش‌تر صحبت شد نیز قوانینی وجود داشته که با تغییرات زیادی در جغرافیاهای مختلف به همراه بوده است؛ با این حال اما، طبق آخرین خبری که در سایت automotiveworld منتشر شده، دیگر در این حوادث، راننده خودروی خودران از لحاظ قانونی مقصر نخواهد بود؛ بلکه سازندۀ خودرو یا هر شخص/شرکتی که مجوزِ در جاده بودنِ خودرو را داده بود، طبق قانون با او پیش خواهند رفت.