تعریف و مفهوم صنعت خودرو‌سازی

شاید تا‌کنون بار‌ها عبارت صنعت خودرو‌سازی را شنیده باشید اما با مفهوم آن به‌صورت کامل آشنا نباشید. صنعت خودرو‌سازی متشکل از تعداد بسیار زیادی سازمان، کمپانی و شرکت است که در‌کنار یک‌دیگر این صنعت را تشکیل می‌دهند. این شرکت‌ها و سازمان‌ها در زمینه طراحی، توسعه، تولید، عرضه و فروش لوازم نقلیه موتوری فعالیت می‌کنند. هم‌چنین شرکت‌هایی که در ساخت، بازاریابی و فروش لوازم نقلیه موتوری به مشتریان هم دخیل هستند بخشی از این صنعت معروف و پر‌طرفدار هستند. از گذشته تا‌کنون شرکت‌ها و کمپانی‌های جدید با ورود به این صنعت، موجب توسعه و گسترش آن در سراسر جهان شده اند. امروزه تعداد قابل‌توجهی از کشور‌های جهان به این صنعت پیوسته اند اما تعداد کمی از این شرکت‌ها توانسته اند به پیشرفت آن کمک کنند.

صنعت خودرو، تجارت تولید و فروش خودروهای سواری، کامیون، تجهیزات کشاورزی و سایر وسایل نقلیه تجاری میباشد. این صنعت با اجازه دادن به مصرف کنندگان برای رفت و آمد در مسافت های طولانی برای کار، خرید و سرگرمی، توسعه یک سیستم جاده ای گسترده را توسعه داده و رشد حومه ها و مراکز خرید را در اطراف شهرهای بزرگ ممکن ساخته است، همچنین نقشی کلیدی در رشد صنایع جانبی مانند تجارت نفت و گردشگری دارد. این صنعت به یکی از بزرگترین خریداران بسیاری از محصولات صنعتی کلیدی مانند فولاد تبدیل شده است. اشتغال زایی زیاد این صنعت آن را، به یک عامل کلیدی در رشد اقتصادی تبدیل کرده است.

رقابت، از عوامل موثر در صنعت خودرو‌سازی

با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی در دنیا، این صنعت هم با پیشرفت‌های زیادی مواجه شد. این پیشرفت‌ها موجب تولید خودرو‌هایی ایمن‌تر، راحت‌تر و جذاب‌تر شد؛ این موارد در بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها نیز تاثیر‌گذار بود. اما در‌حال‌حاضر این صنعت وارد مرحله جدیدی شده است که رقابت مهم‌ترین عنصر در آن به‌شمار می‌رود. به‌طوریکه ممکن است شرکت‌های جدید و تازه‌وارد هیچ‌گاه موفق نشوند که خود را به دنیا معرفی کنند. فضای این صنعت به‌قدری رقابتی است که حتی شرکت‌های بزرگ هم در خطر خارج شدن از آن هستند و هر روز یکی از آن‌ها از میدان خارج می‌شوند. از طرفی شرکت‌های خودرو‌سازی برای ماندن در این عرصه شیوه‌های موثر و مختلفی را انجام می‌دهند. این شیوه‌ها شامل ادغام شرکت‌ها با یک‌دیگر، مهندسی مجدد فرایند‌ها و ساختار می‌شوند. دو عامل مدیریت بازاریابی و رقابت‌پذیری نقش مهم و پر‌رنگی را در این صنعت ایفا می‌کنند؛ شاید اگر این عوامل نبودند صنعت خودرو زمینه‌ای مناسب برای پیشرفت امروزه خود پیدا نمی‌کرد.

بدون‌شک تغییر و تحول در صنایع وابسته و متصل به این صنعت، موجب ایجاد تغییراتی حتی جزئی و کوچک در آن خواهد شد. به‌عنوان مثال تحولات حوزه فناوری، تغییراتی در شیوه تولید، امکانات و خدمات خودرو‌ها ایجاد کرده و آن را متحول کرده است. هم‌چنین تحولات دیجیتال در زمینه تولید خودرو‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. اینترنت اشیا یکی‌دیگر از عوامل تاثیر‌گذار در شیوه ساخت و امکانات تولید به‌شمار می‌رود. در موارد دیگر می‌توان به مدیریت تولید و مدیریت فناوری اطلاعات اشاره کرد.

سود صنعت خودرو‌سازی برای شرکت‌های خودرو‌سازی و سایرین

یکی از سوالات همیشگی افراد این است که صنعت خودرو‌سازی سود‌آور است یا خیر؛ باید بگوییم که بله، سود‌آور است. امروزه با ظهور تکنولوژی و فناوری‌های مدرن و جدید، صنعت خودرو‌سازی در دنیا بسیار پیشرفت کرده است؛ به‌طوریکه خودرو‌های خودران و هوشمند هم ساخته می‌شوند. از‌این‌رو این صنعت به یکی از مهم‌ترین صنایع دنیا تبدیل شده است. نکته قابل‌توجه این است که سود آن فقط مختص به خودرو‌سازان نیست و افراد دیگری هم در این سود شریک هستند. برای تولید یک خودرو به نیرو‌های مختلفی از جمله مهندس، طراح، کارشناس، کارگر و… نیاز است؛ بنابراین به‌واسطه این صنعت مشاغل مختلفی به‌وجود می‌آید.

به‌عنوان مثال فکر کنید که این صنعت توسعه پیدا نمی‌کرد و در همان مراحل اولیه باقی می‌ماند. بدون‌شک کارگران زیادی در کارخانه‌ها مشغول به کار نمی‌شدند، افرادی به‌منظور تعمیر بخش‌های مختلف خودرو‌ها به یادگیری این مهارت نمی‌پرداختند و هیچ طراحی به‌منظور طراحی اتومبیل‌های جدید‌تر و مدرن‌تر فعالیت نمی‌کرد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که وجود این صنعت سود زیادی دارد و به یکی از پایه‌های اساسی در اقتصاد دنیا تبدیل شده است.

توسعه صنعت خودرو‌سازی در کشور‌های محدود در زمینه‌های مختلف

صنعت خودرو‌سازی امروزه به صنعتی جهانی تبدیل شده است؛ بنابراین تعجبی ندارد که در کشور‌های محدود شاهد شرکت‌های خودرو‌سازی باشیم. تولید‌کنندگان بزرگ خودرو برای توسعه فعالیت‌های خود، کارخانه‌های خود را در کشور‌های مختلف دنیا از اتیوپی تا آدربایجان و حتی مناطق دور‌افتاده مستقر کرده‌اند. به‌همین دلیل در اکثر کشور‌های دنیا شرکت‌های خودرو‌سازی وجود دارد. اما نکته قابل‌توجه این است که این شرکت‌ها بومی نیستند و تحت‌کنترل شرکت‌های بزرگ فعالیت می‌کنند.

با‌وجود تمام این‌ها، صنعت خودرو‌سازی ارتباط مستقیمی با غرور و هویت ملی دارد که نمی‌توان منکر آن شد. بنابراین کشور‌های زیادی تلاش می‌کنند تا خودرو‌هایی کاملا بومی و بدون دخالت کشور‌های دیگر تولید کنند‌.

تاریخچه صنعت خودرو:

اگرچه نویسندگان چینی باستان وسایل نقلیه بخار را توصیف کردند، اما خودروهای بخار و برقی هر دو با وسایل نقلیه گازسوز در اواخر قرن نوزدهم رقابت کردند. مخترع فرانسوی ژان ژوزف اتین اولین موتور احتراق داخلی عملی را توسعه داد (1860) و بعداً در این دهه چندین مخترع، به ویژه کارل بنز و گوتلیب دایملر، وسایل نقلیه گازسوز تولید کردند که در نهایت بر صنعت تسلط یافتند زیرا سبک‌تر و ارزان‌تر بودند. سازندگان آمریکایی با معرفی خودروهایی با قطعات قابل تعویض، پیشرفت های مهمی در تولید انبوه خودرو کردند.

 

 

در سال 1914 هنری فورد شروع به تولید انبوه خودرو با استفاده از خطوط مونتاژ کرد، علاوه بر این، عمل او در ارائه وام به مصرف کنندگان برای خرید اتومبیل مدل T  را برای طبقه متوسط، ​​مقرون به صرفه کرد.در دهه 1920، جنرال موتورز با تاکید بر طراحی خودرو، صنعت را بیشتر تغییر داد. این شرکت هر سال مدل‌های جدیدی را معرفی می‌کرد، خطوط مختلفی از خودروها را برای گروه‌های درآمدی مختلف (کادیلاک برای ثروتمندان، شورلت برای توده‌ها) به بازار عرضه می‌کرد و یک سیستم مدیریت غیرمتمرکز مدرن ایجاد کرد.

فروش خودرو در ایالات متحده از 4100 در سال 1900 به 895900 در سال 1915 و به 3.7 میلیون در سال 1925 افزایش یافت. فروش در سال 1932 به تنها 1.1 میلیون کاهش یافت و در طول جنگ جهانی دوم، تولیدات کارخانه های خودروسازی به خودروها و تجهیزات جنگی اختصاص یافتند.

تولید انبوه:

سهم برجسته صنعت خودرو در پیشرفت تکنولوژی، معرفی تولید انبوه در مقیاس کامل بود، فرآیندی که ترکیبی از دقت، استانداردسازی، قابلیت تعویض، هماهنگ سازی و تداوم است. ایالات متحده با جمعیت زیاد، استانداردهای بالای زندگی و مسافت های طولانی، زادگاه طبیعی این تکنیک بود که تا حدودی در قرن نوزدهم مورد بررسی قرار گرفت.

 

 

تکنیک های اساسی شناخته شده بودند، اما تا آن زمان برای ساخت  یک وسیله خودرو استفاده نشده بودند.

در سال 1908 به طور چشمگیری در باشگاه اتومبیل سلطنتی بریتانیا در لندن نشان داده شد که:

• سه خودروی کادیلاک از هم جدا شدند
• قطعات با هم مخلوط شدند.
• 89 قطعه به طور تصادفی حذف و از انبار فروشنده جایگزین شدند.
• خودروها دوباره مونتاژ شدند و 800 کیلومتر (500 مایل) را بدون مشکل طی کردند.

Henry M. Leland، بنیانگذار شرکت خودروسازی کادیلاک و مردی که مسئول این شاهکار نمایشی بود، بعداً از یک مهندس برق مشهور، چارلز اف. کترینگ، در توسعه استارت برقی کمک گرفت.

گسترش تولید انبوه:

موفقیت فورد باعث تقلید و رقابت شد، اما برتری او بدون چالش باقی ماند تا اینکه در اواسط دهه 1920 با به روز نکردن  مدل T، فروش آن را از دست داد. خودروهای لوکس‌تر و با استایل بهتر با قیمت‌هایی نه چندان بالاتر از مدل T ظاهر شدند. این خودروها به‌طور فزاینده‌ای در دسترس خریداران کم‌درآمد در دسترس بازار خودروهای دست دوم قرار گرفتند. در بریتانیا، ویلیام آر موریس (بعدها لرد نوفیلد) در اوایل سال 1912 متعهد شد از فورد تقلید کند، اما متوجه شد که شرکت‌های مهندسی بریتانیا تمایلی به تولید قطعات خودرو در مقیاس بزرگ ندارند.

 

 

موریس در واقع برای قطعات خود به ایالات متحده روی آورد، اما این تلاش های اولیه با جنگ جهانی اول متوقف شد. در دهه 1920، موریس به همراه رقیب انگلیسی خود هربرت آستین و آندره گوستاو سیتروئن و آندره گوستاو سیتروئن، تولید خودروهای ارزان قیمت را از سرگرفت. لویی رنو در فرانسه سازندگان بریتانیایی مجبور بودند با مشکل مالیات بر اسب بخار که بر اساس فرمولی بر اساس خفره و تعداد سیلندر محاسبه می شود، مواجه شوند. این اثر تشویق به طراحی موتورهای کوچکی بود که دارای سیلندرهایی با حفره باریک و کورس طولانی بودند.

این طراحی فروش خودروهای انگلیسی در خارج از کشور را با مشکل مواجه کرد و از رشد تولید جلوگیری کرد.

صنعت خودروسازی مدرن:

پس از سال 1945، فروش بار دیگر افزایش یافت و به 6.7 میلیون در سال 1950 و 9.3 میلیون در سال 1965 رسید. صنعت خودروی ایالات متحده با 83 درصد از کل فروش بر بازار جهانی تسلط داشت، اما با بازسازی اقتصاد اروپا و ژاپن، صنایع خودروسازی آنها رشد کرد و سهم ایالات متحده به حدود 25 درصد کاهش یافت.

 

 

در اوایل دهه 1980، خودروسازان آمریکایی با اخراج های گسترده هزینه ها را کاهش دادند. در طول دهه 1990، واردات – به ویژه از ژاپن – سهم فزاینده ای از بازار ایالات متحده را به خود اختصاص داد. همین دهه، شرکت های ژاپنی و بعداً آلمانی کارخانه هایی را در ایالات متحده راه اندازی کردند.

تا سال 1999، اینها قادر به تولید حدود 3 میلیون وسیله خودرو در سال بودند. در آن سال، 8.7 میلیون دستگاه خودرو در ایالات متحده فروخته شد. از آن زمان، تولید داخلی توسط شرکت‌های آمریکایی به کاهش خود ادامه داده است، به طوری که آنها اکنون تقریباً بیش از نیمی از وسایل نقلیه موتوری خودرو های فروخته شده در آمریکا را تولید می‌کنند. (و بسیاری از خودروهای آنها حاوی درصد قابل توجهی از قطعاتشان خارجی هستند که این قطعات براساس دلار ارزش گذاری می‌شوند).

در سال 2007، بیش از 440 میلیارد دلار خودرو و قطعات در ایالات متحده توسط شرکت‌های آمریکایی و خارجی با بیش از 902000 کارگر تولید شد. بحران اعتباری که در سال 2008 آغاز شد و رکود مرتبط با آن منجر به زیان های قابل توجهی برای اکثر خودروسازان شد.

ضربه سخت صنعت خودروسازی مدرن در آمریکا:

خودروسازی مدرن ضربه سختی به ویژه به صنعت ایالات متحده وارد کرد و از اواخر سال 2007 تا اواسط سال 2008 نیز فروش خود را از دست داد زیرا:

• اگر منظور مصرف سوخت بهینه تر است: مشتریان به دنبال خودروهایی با مصرف انرژی بهینه تر بودند؛ و اگر منظور قدرت خودرو است؛ مشتریان به دنبال خودروهای با انرژی کارآمدتر بودند.
• قیمت بنزین افزایش یافت
• در اواخر سال 2008 شرکت های خودروسازی ایالات متحده به دنبال کمک مالی دولت بودند.

متعاقباً، دولت کرایسلر و جنرال موتورز را مجبور به اعلام ورشکستگی (2009) و سازماندهی مجدد در تلاش برای ایجاد شرکت‌های بادوام کرد. دولت‌های ایالات متحده و کانادا، فیات ایتالیا (که اکثریت سهام کرایسلر را خریداری کرد)، و کارگران اتحادیه خودروسازی، مالک بسیاری از شرکت‌های جدید بودند.

تا سال 2013 و 2015، دولت ایالات متحده و کانادا به ترتیب تمام سهام خود را در جنرال موتورز فروختند و UAW سهم مالکیت خود را کاهش داد. در سال 2014، فیات تمام کرایسلر را خرید و در هلند با نام Fiat Chrysler Automobiles NV ثبت کرد.

شکایات در مورد آلودگی خودرو، ازدحام ترافیک و ایمنی خودرو منجر به تصویب قوانین دولتی از دهه 1970 شد و خودروسازان را مجبور به بهبود ایمنی و مصرف سوخت کرد. شرکت‌های خودروسازی اکنون در حال آزمایش خودروهایی هستند که از منابع انرژی جایگزین مانند گاز طبیعی، الکتریسیته، سلول‌های سوختی هیدروژنی و انرژی خورشیدی استفاده می‌کنند.

صنعت خودروسازی در ایران:

صنعت خودرو ایران همانند سایر صنایع کشور، از ابتدا درگیر چالش‌ها و سختی‌هایی شد. به گونه‌ای که اوایل فعالیت صنعت خودروسازی ایران با مونتاژ برخی مدل‌های خودرویی همچون خودروهای نظامی و شهری جیپ کلید خورد.

 

 

پس از مونتاژ خودروهای نظامی و جیپ، ایران به یکباره وارد چرخه تولید خودرو شد. بنابراین می‌توان از آن زمان به بعد را به چهار دهه مهم خودرویی همچون پیش از انقلاب اسلامی، دهه ۶۰، دهه ۷۰ و دهه ۸۰ تقسیم کرد. با شیوع ویروس کرونا در دنیا که کاهش تولید و در برخی موارد تعطیلی صنایع وابسته به خودروسازی‌ها را در بر داشت. ایران اما از افزایش تولید ۲۰ درصدی خبر داد و توانست جایگاه خود را در  پانزدهمین خودروساز جهان برساند. تا اینکه در سال 1400 یکباره به دلیل تحریم هایی که علیه ایران صورت گرفت افت شدیدی پیدا کرد.

تغییرات صنعت خودرو پس از انقلاب

قطعا پس از انقلاب، صنعت خودرو‌سازی با تغییرات چشم‌گیر و منفی‌ای رو‌به‌رو شد؛ این تغییرات به هیچ‌عنوان به کمک صنعت خودرو‌سازی نیامد. پس از انقلاب تولید پیکان نصف تعداد همیشگی شد؛ پس از آن هم روند تولید آن در جدول به‌صورت سینوسی ادامه پیدا کرد. سپس با شدت یافتن شرایط جنگی در ایران و اختصاص تمام منابع موجود به تولید نیاز‌های جنگی، بد‌ترین شرایط ممکن برای پیکان به‌وجود آمد. به‌طوریکه در سال ۶۹ فقط ۳۰۰۰ دستگاه از آن تولید و به بازار عرضه شد. سپس پژو ۴۰۵ که از خودرو‌های محبوب مردم بود متولد و تولید شد. در همین‌زمان اتومبیل‌های رنو ۵ و پاترول چهار‌در و پاژن که از خودرو‌های موجود در بازار بودند، از وضعیت مناسبی برخوردار بودند.

با پایان یافتن جنگ پیکان توانست دوباره احیا شود و جانی دوباره گرفت؛ در نتیجه آن و در سال ۷۳، پراید با تعداد ۱۵۰۰ دستگاه و پیکان هم با تعداد ۲۴ هزار دستگاه به بازار عرضه شدند. در این‌هنگام استقبال ویژه‌ای از خودرو پراید صورت گرفت و از محبوبیت بالایی در میان مردم برخوردار شد. در سال ۷۵ و هم‌زمان با حضور یک خودرو‌ساز کره‌ای دیگر که دوو نام داشت توانست ۲۳ هزار دستگاه تولید کند. در همان سال پیکان توانست با تولید ۷۷ هزار دستگاه خود را بیش از پیش به رکورد قبل از انقلاب خود نزدیک کند. بالاخره پس از گذشت ۲۲ سال و با تولید ۱۱۰ هزار دستگاه پیکان در سال ۷۹، این رکورد شکسته شد.

اصطلاح خودرو ملی برای اولین بار در سال ۱۳۸۰ به‌وجود آمد؛ این اصطلاح به یک خودرو سمند اطلاق شد. دلیل این نام‌گذاری تولید خودرو سمند در چارچوب برنامه خودکفایی خودرو‌سازی بود. این اتومبیل یک اتومبیل سدان است که توسط شرکت ایران خودرو طراحی و تولید شد و تولید آن همچنان ادامه دارد. پس از تولید این اتومبیل پیشرفت چشم‌گیری در صنعت خودرو‌سازی ایران اتفاق افتاد و اتومبیل‌های متعددی تولید شدند. اما امروزه صنعت خودرو‌سازی کشور ایران از صنعت خودرو‌سازی جهان بسیار عقب مانده و با موانع و مشکلات بسیار زیادی مواجه است.

 جمع بندی:

نتایج حاصل از این مقاله سایت رسمی چیتاگرام، نشان میدهد صنعت خودروسازی ایران نیازمند یک برنامه بلندمدت جهت کاهش وابستگی به دولت و دستیابی به توانمندی تولیدخودروهایی با استانداردهای جهانی می باشد. همچنین باید با تشکیل یک مجموعه مرکب از خودروسازان و صنایع وابسته تلاش شود تا یک برنامه یکپارچه برای رسیدن به اهداف مشترک تعیین گردد.

سوالات متداول صنعت خودروسازی

صنعت خودروسازی ایران نیازمند چه اقداماتی است؟

همان طور که گفته شد صنعت خودروسازی ایران نیازمند یک برنامه بلندمدت جهت کاهش وابستگی به دولت و دستیابی به توانمندی تولیدخودروهایی با استانداردهای جهانی می باشد. همچنین باید با تشکیل یک مجموعه مرکب از خودروسازان و صنایع وابسته تلاش شود تا یک برنامه یکپارچه برای رسیدن به اهداف مشترک تعیین گردد.

صنعت خودرو به چه فعالیت هایی مربوط میشود؟

صنعت خودرو، تجارت تولید و فروش خودروهای سواری، کامیون، تجهیزات کشاورزی و سایر وسایل نقلیه تجاری میباشد.